Bir Süpernova Patlaması

Güney Amerika’da Atakama çölünde kurulu olan ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) teleskop tesisi yakın geçmişte kullanıma girmesiyle birlikte yepyeni gözlemlerle yeni buluşların kaynağı olmakta. Avrupa, ABD ve Doğu Asya’daki bazı bilimsel k

uruluşlar tarafından Şili devletinin topraklarında ve hükümetinin desteğiyle kurulan ALMA’dan son gelen gözlem haberi bir süpernova patlamasından sonra yıldızlararası ortama yayılan toz bulutlarını gösteriyor.

Gökadalarda yıldızlararası ortamda genel olarak büyük miktarda toz bulutları bulunur. Fakat bunların kaynağı tam olarak belirlenebilmiş değildir. Toz bulutlarının süpernova patlamalarından geldiği düşünülmekte ise de elde doğrudan bir kanıt yoktu. Şimdi merkezdeki bir süpernova patlamasından çevreye yayılan toz bulutunu gösteren bu resim, tam böyle bir kanıtı oluşturmakta.

Resim, Samanyolumuza komşu bir gökada olan Büyük Macellan Bulutumsu’daki SN 1987A patlaması sonrasını göstermektedir. Bizden yaklaşık 160.000 ışık yılı uzaklıkta olan SN 1987A, 1604 yılında Samanyolunda görülen ve Keplerin de gördüğü bir süpernova patlamasından bu yana görülen bize en yakın süpernova patlamasıdır.

Gökbilimciler, patlama sonrası merkezde ve çevrede ağırlıkla oksijen, karbon ve silikon atomlarından oluşan sıcak ve soğuk toz ile ayrıca karbon monoksit ve silikon monoksit gözlemlediler. Merkezde Güneş kütlesinin çeyreği kadar bir kütle kalmış görünüyor. Gökbilimciler bu patlamanın gelişmesini bir yılı aşkın bir süredir izlemekteler ve kuramları ile hesaplarının ne derece doğru olduğunu görmek fırsatı bulmaktalar.

Genç gökadaların çok tozlu olduğu bilinmekte. Bu toz bulutlarının geldiği birkaç değişik doğal süreç olabileceği tahmin edilmekte. Fakat genç gökadalarda en büyük kaynağın süpernova patlamaları olduğu düşünülmekte.

Kaynakça:

http://www.eso.org/public/news/eso1401/